Có tên A Lưu - một tiểu đồng
Có tên A Lưu - một tiểu đồng
Người ở nhà ông Chu Nguyên Tố
Người ở nhà ông Chu Nguyên Tố
Mà ông Nguyên Tố hồ đồ vẫn nuôi
Mà ông Nguyên Tố hồ đồ vẫn nuôi
Có lần gã theo lời ông xui
Có lần gã theo lời ông xui
Đi quét nhà quẩn quanh suốt buổi
Đi quét nhà quẩn quanh suốt buổi
Gã cầm cây chổi phủi phủi
Gã cầm cây chổi phủi phủi
Ấy không sạch nổi một cái buồng con
Ấy không sạch nổi một cái buồng con
Ông tức giận lại còn trách mắng
Ông tức giận lại còn trách mắng
Gã quăng chổi xuống đất thưa rằng:
Gã quăng chổi xuống đất thưa rằng:
“Biết ông quét giỏi thế chăng
“Biết ông quét giỏi thế chăng
Cớ sao tôi phải khó khăn làm gì!”
Cớ sao tôi phải khó khăn làm gì!”
Ông sai gã những khi đi vắng,
Ông sai gã những khi đi vắng,
Chực ở ngoài lo lắng môn gia
Chực ở ngoài lo lắng môn gia
Dù quen hay lạ vẫn là quên tên.
Dù quen hay lạ vẫn là quên tên.
Có hỏi gã khách nào đã đến?
Có hỏi gã khách nào đã đến?
Thì gã chỉ mô tả ngoại hình
Thì gã chỉ mô tả ngoại hình
“Người thì xăm trổ đầy mình,
“Người thì xăm trổ đầy mình,
Người lại lùn béo, xinh xinh, gầy gầy,
Người lại lùn béo, xinh xinh, gầy gầy,
Người mà già nua, tay chống gậy,
Người mà già nua, tay chống gậy,
Người trông xấu xí ấy quên rồi!”
Người trông xấu xí ấy quên rồi!”
Liệu chừng chẳng xuể lại thôi,
Liệu chừng chẳng xuể lại thôi,
Bèn ra đóng cửa để ngồi yên thân.
Bèn ra đóng cửa để ngồi yên thân.
Trong nhà có mấy cân đồ cổ
Trong nhà có mấy cân đồ cổ
Như chén, lọ, đôn, đĩa, đỉnh, tô,...
Như chén, lọ, đôn, đĩa, đỉnh, tô,...
Khách về gã lại xách vô sau nhà.
Khách về gã lại xách vô sau nhà.
“Thứ vốn dĩ sáng chói bằng đồng
“Thứ vốn dĩ sáng chói bằng đồng
Nay sao đen đúa đóng rong,
Nay sao đen đúa đóng rong,
Phải chăng bị bẩn mới không được tiền?”
Phải chăng bị bẩn mới không được tiền?”
Vừa bảo xong gã liền đem rửa,
Vừa bảo xong gã liền đem rửa,
Lấy cát đá sắp sửa tân trang
Lấy cát đá sắp sửa tân trang
Ba chân bốn cẳng tới can làm liều.
Ba chân bốn cẳng tới can làm liều.
Suýt tí nữa ít nhiều mất của,
Suýt tí nữa ít nhiều mất của,
Cũng bởi thằng trời rủa thánh nguyền
Cũng bởi thằng trời rủa thánh nguyền
Chỉ đành thử gã cố thêm vài lần;
Chỉ đành thử gã cố thêm vài lần;
Cái giường thấp tủn thiếu một chân
Cái giường thấp tủn thiếu một chân
Chặt một chạc gỗ thế thân chân giường.
Chặt một chạc gỗ thế thân chân giường.
Cầm cưa cầm búa bước ra đường
Cầm cưa cầm búa bước ra đường
Gã đi lùng khắp vườn đó đây
Gã đi lùng khắp vườn đó đây
Mà chẳng kiếm được chạc cây
Mà chẳng kiếm được chạc cây
Quanh đi quẩn lại cả ngày mất công.
Quanh đi quẩn lại cả ngày mất công.
Gã về nhà tỏ lòng với chủ
Gã về nhà tỏ lòng với chủ
Chìa ngón tay ủ rủ kêu gào:
Chìa ngón tay ủ rủ kêu gào:
“Cây toàn mọc chĩa lên cao,
“Cây toàn mọc chĩa lên cao,
Làm chi có chạc cây nào thấp đâu?
Làm chi có chạc cây nào thấp đâu?
Nên chẳng biết lấy đâu thay thế.”
Nên chẳng biết lấy đâu thay thế.”
Nhìn sự việc thực tế rập khuôn,
Nhìn sự việc thực tế rập khuôn,
Sống thì cứng ngắt nghĩ suông,
Sống thì cứng ngắt nghĩ suông,
Sống không linh động mới luôn khó lòng;
Sống không linh động mới luôn khó lòng;
Trước sân có cây liễu mới trồng,
Trước sân có cây liễu mới trồng,
Chủ sợ trẻ láng giềng nghịch hỏng
Chủ sợ trẻ láng giềng nghịch hỏng
Trước thì săn sóc sau trông giữ gìn
Trước thì săn sóc sau trông giữ gìn
Vào ăn cơm gã liền nhổ cả,
Vào ăn cơm gã liền nhổ cả,
Cất sang một góc trước đã,
Cất sang một góc trước đã,
Ăn xong lại mới lấy ra sân trồng...
Ăn xong lại mới lấy ra sân trồng...
Việc gã làm nhiều không kể xiết
Việc gã làm nhiều không kể xiết
Chuyện nào cũng hài hước buồn cười
Chuyện nào cũng hài hước buồn cười
Nhưng ông Nguyên Tố nhìn người
Nhưng ông Nguyên Tố nhìn người
Có tài tinh mắt, dụng người bao dung,
Có tài tinh mắt, dụng người bao dung,
Một hôm ông hòa phấn mực cùng,
Một hôm ông hòa phấn mực cùng,
Viết chữ chân, rồi dùng để vẽ
Viết chữ chân, rồi dùng để vẽ
Ông Tố đùa rằng: “Ngươi vẽ được không?”
Ông Tố đùa rằng: “Ngươi vẽ được không?”
A Lưu đáp: “Khó gì lại không?”
A Lưu đáp: “Khó gì lại không?”
Liền khua tay nét rồng nét phượng,
Liền khua tay nét rồng nét phượng,
Nét thanh nét đậm chẳng gượng
Nét thanh nét đậm chẳng gượng
Nét xa nét cận, nét vương nét mờ,...
Nét xa nét cận, nét vương nét mờ,...
Ông Nguyên Tố bất ngờ thấy rõ,
Ông Nguyên Tố bất ngờ thấy rõ,
Tưởng gỗ mục lại tỏ ngọc ngà,
Tưởng gỗ mục lại tỏ ngọc ngà,
Lần nào gã cũng hóa ra thiên tài.
Lần nào gã cũng hóa ra thiên tài.
Suốt bấy lâu chẳng xài được việc
Suốt bấy lâu chẳng xài được việc
Cũng bởi không phân biệt đoản trường
Cũng bởi không phân biệt đoản trường
Trí tài khuynh hướng theo đường vẽ tranh.
Trí tài khuynh hướng theo đường vẽ tranh.
Bó cỏ khô vẫn dành nuôi ngựa;
Bó cỏ khô vẫn dành nuôi ngựa;
Đá cuội xấu thợ ngọc vẫn ưa.
Đá cuội xấu thợ ngọc vẫn ưa.
Chúng sanh đâu dễ để thừa một ai?
Chúng sanh đâu dễ để thừa một ai?
A Lưu ngây dại, tưởng bỏ đi
A Lưu ngây dại, tưởng bỏ đi
Nức tiếng họa danh cũng bởi vì
Nức tiếng họa danh cũng bởi vì
Được ông Nguyên Tố hộ trì
Được ông Nguyên Tố hộ trì
Nhân tài nhi đốc bồi chi mới thành.
Nhân tài nhi đốc bồi chi mới thành.
(Lục Dung “A Lưu Truyện”)
(Lục Dung “A Lưu Truyện”)
