Hôm ấy là một ngày cuối tháng Ba. Trời đã không lạnh nữa. Gió chỉ thổi nhẹ. Trời hơi âm u, đục ngầu, nhưng không có mây đen, cũng chẳng có nắng. Mây trắng như những chiếc chăn bông to sụ, níu kéo mặt trời trong giấc ngủ, không cho thức dậy. Đã qua rồi cái khoảng thời gian mà thời tiết ẩm ương gió đông với nồm ẩm kéo về, làm ướt sàn và tường nhà, khiến cho quần áo chẳng khô nổi. Những lộc non từ mùa xuân đã lớn hơn, xanh mướt. Hoa ban nở đầy cành, nặng trĩu, rụng xuống rải đầy đất như những tấm thảm. Hai màu trắng và hồng tìm hòa quyện với nhau giống hai màu sơn không được trộn kĩ, na ná những vân đá cẩm thạch.

Tôi ngồi trong tiết Sử đầy chán nản. Tuy tôi khá thích lịch sử, nhưng không phải những dòng chữ dường như vô hồn trong sách giáo khoa. Tôi thích tự tìm hiểu lịch sử hơn, thích nghe qua lời kể của ngoại hơn là dòng chữ trên bảng. Tôi nghe thầy nói, nhưng đầu cứ vẩn vơ đâu đâu, mơ mơ màng mà nhưng chẳng thể ngủ nổi. Có vẻ như có gì đó sắp xảy ra, mà tôi rất hứng thú, mong chờ. Tôi cũng chẳng nhớ thầy tôi đã nói gì, hình như thầy đang nói đến một làng nghề nào đó, rồi chợt lái sang câu chuyện tháng Tư năm ấy, tháng Tư lịch sử, anh hùng, vẻ vang.

- Hoàng Diệu cũng rất tự hào là quê hương của người lính lái xe tăng, húc đổ cổng dinh Độc Lập vào ngày 30 tháng 4 năm 1975.

Lớp tôi ồ lên một tiếng. Nghe đến đây, tôi không nghĩ gì nữa, lập tức quay lên bảng. Tôi như bừng tỉnh sau giấc ngủ đông. Tới rồi, tới rồi! Tôi thích nghe sử qua những lời kể chuyện, lời tường thuật, cũng thích nghe kể về thời chống Pháp, chống Mỹ, thời Pol Pot, biên giới Việt-Trung. Tôi cũng không hiểu vì sao tôi lại thích nghe kể về những giai đoạn này hơn những năm tháng trước đó. Có lẽ vì tôi được nghe từ bé. Từ khi tôi nhớ được đến nay, những kí ức đầu tiên là những ngày nằm cạnh ông ngoại nghe ông kể về những năm ông đi kháng chiến… 

Thầy nói tiếp:

Rồi thầy nhớ lại…

Bạn tôi đã giơ tay, trả lời: “Thưa cô, chiếc húc đổ cổng dinh Độc Lập mang số hiệu 390 ạ…:” 

Cả giảng đường chúng tôi cùng bất ngờ, kể cả cô tôi. Vì ngay cả cô cũng không biết chiếc xe húc đổ cổng dinh mang số hiệu bao nhiêu. Cô tôi đã hỏi lại: “Sao em biết?”

Bạn tôi bảo là: “Dạ, bố em chính là một trong những người ngồi trong chiếc xe tăng ấy ạ.”

Và như các bạn biết đấy, lái xe húc đổ cổng dinh Độc lập có tự hào không ạ? Có chứ… Sao lại không kể?

Nghe tới chữ tự hào, lòng tôi lại dâng lên một cảm giác khó tả. Tôi không biết diễn tả sao nữa. 

Cổ họng tôi hơi nghẹn, nhưng tôi không khóc. Tôi thấy trong lòng cứ nâng nâng, tự nhiên như nở hoa vậy. Tôi nghe thầy tôi kể tiếp…

Ngay sau đó, chiếc xe mang số hiệu 390 đi đến, đâm thẳng vào cổng chính, cổng chính đổ, xe tăng tiến vào. Cờ của Ngụy rơi xuống, cờ của quân giải phóng tung bay kiêu hãnh trên nóc dinh…

Tôi chợt nhìn ra ngoài sân, cũng đang có một lá cờ đang tung bay. Màu đỏ nổi bật giữa bầu trời đầy mây trắng. Sao vàng sáng ngời, như chiếu vào tôi. Lá cờ trên nóc dinh năm ấy, có như lá cờ tôi thấy ở trường tôi không nhỉ? Có lẽ là có. Tôi từng xem qua phim tài liệu… Cờ Ngụy rơi xuống đất, đầy nhục nhã. Cờ đỏ xanh cùng sao vàng treo lên, kiêu hãnh. Đất nước được thống nhất, non sông được nối liền. Bác đã đúng: “Trường kỳ kháng chiến, nhất định thắng lợi…” Và ta thắng thật rồi. Tôi thấy các chiến sĩ lúc ấy đầy vui tươi hớn hở… Chiến dịch thành công, họ được trở về với quê hương, lại được ăn cơm mẹ nấu, lại được ra đồng gặt lúa, gieo mạ. Họ đã cống hiến cho Cách mạng, cho nước nhà, cho quê hương. Bầu trời hôm ấy cũng đẹp như bầu trời hôm nay tôi nhìn, hòa bình, ấm no, hạnh phúc.

Còn một điều nữa. Xe tăng người ta làm bằng thép đúng không ạ? Nhưng hình như xe tăng của mình làm bằng nhựa, bằng gỗ.

Chúng tôi nghe đầy khó hiểu… Thầy kể:

Thầy trầm ngâm, suy nghĩ về một điều gì đó. Rồi thầy dặn dò lũ trò nhỏ:

“Tùng… Tùng… Tùng…” Tiếng trống hết tiết vang lên, thầy thu dọn sách bút, vẫn dặn dò chúng tôi:

Nghe đến đây, họng tôi như ứ nghẹn. Chẳng hiểu vì sao lại như vậy nữa. Tôi đã từng đọc qua tư liệu về sự kiện này, nhưng qua lời thầy kể, một giáo viên lịch sử, cũng là một người con Việt Nam, tôi lại cảm thấy thật tự hào. Tôi lại nghĩ xa xôi về nhiều thứ.

Khoảng vài năm trở lại đây, tôi dần hăng say tìm hiểu lịch sử, văn hóa nước nhà hơn trước. Nói có lẽ không ai tin, nhưng năm lớp 6, lớp 7, tôi còn mê như điếu đổ mấy phim ngôn tình Trung Quốc, nam chính đẹp trai, lạnh lùng, khuấy đảo thương trường, đến chính phủ phải nể sợ, còn đàng nữ là cô gái ngây thơ, ngốc nghếch, yếu đuối, có đến 5 7 anh tranh giành, cần phải bảo bọc kĩ lưỡng. Nhưng giờ tôi khác rồi, tôi tìm tư liệu trang sử hào hùng của dân tộc, tìm hiểu về phong tục, tín ngưỡng dân gian, tìm hiểu về Cổ phục. Lúc ấy, tôi mới biết, không chỉ áo dài, áo tứ thân, mà các cụ còn có Nhật Bình, Giao lĩnh, Viên lĩnh, Lập lính, Ngũ thân tay chẽn, tay thụng… Tủ sách của tôi từ những cuốn ngôn tình phải vất não đi để đọc đã thay bằng văn học hiện thực, sách sử. Có lẽ là tôi thay đổi, nhưng tôi cảm thấy những thay đổi này thật sự tích cực. Việt Nam, Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, đồng bào, Đảng,... những từ ngữ giản dị, lại ôm lấy trái tim tôi, tâm hồn tôi. Hai chữ “hòa bình”, viết được thì dễ, nhưng giành lại từ lũ bán nước thì khó. Giờ giành được rồi, thì càng phải giữ thật chặt. 

Cũng chỉ khoảng một tháng nữa là tròn 50 năm đất nước thống nhất. Đối với tôi gần 17 năm cuộc đời của tôi, so với 50 năm quê hương nối liền một dài thì thực chẳng là gì. Nhưng 50 năm ấy, lại so với suốt hơn một thế kỷ ròng đám thực dân, đế quốc, phát xít giày xéo đồng bào thì cũng chẳng đáng là bao. Song, nhìn lại chiều dài suốt nửa thế kỉ đã qua, tôi chợt nhận ra, Đảng đã dìu dắt đất nước đi lên như thế nào. Đi qua những năm Diệt chủng Pol Pot, đánh đuổi Trung Quốc lăm le ở biên giới phía Bắc, vượt qua thời kỳ cấm vận khó khăn, tức là chỉ có khoảng 30 năm là hòa bình thực sự. Và trong 30 năm này, thế giới có bao biến động, đã bao giờ thực sự im tiếng súng tiếng bom? Nhưng quê tôi vẫn đang từng bước đi lên, tôi vẫn được đi học, tôi vẫn còn được ngủ trong chăn ấm, được ăn cơm thịt, cơm cá. Những khó khăn trong cuộc đời tôi chắc chỉ có điểm số không như mong đợi, có là gì so hơn cả chục nghìn liệt sĩ chưa thể tìm được hài cốt nhỉ? Trong khi đó, tôi còn chưa làm được gì cho Tổ quốc. Tôi nhìn ra ngoài cửa sổ. Mây trắng giăng kín trời, gió thổi nhẹ, xào xạc lá rơi. Hoa ban vẫn rụng đầy sân. Cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới. Sao hôm nay trời không nắng mà tôi cảm giác như có gì chiếu vào tôi nhỉ? 

Hải Dương, ngày 28.03.25