Xưa có người nhà nghèo tính tốt
Xưa có người nhà nghèo tính tốt
Đi cày ruộng thấy một chum vàng
Đi cày ruộng thấy một chum vàng
Lễ mễ bưng để nó sang bên bờ.
Lễ mễ bưng để nó sang bên bờ.
Tối về nhà bèn khoe với vợ:
Tối về nhà bèn khoe với vợ:
- Hôm nay tôi có vớ cái chum,
- Hôm nay tôi có vớ cái chum,
Đựng toàn vàng thỏi sáng trưng
Đựng toàn vàng thỏi sáng trưng
Thấy bờ mương trống tôi bưng để nhờ.
Thấy bờ mương trống tôi bưng để nhờ.
- Của trời cho, có khờ không vậy?
- Của trời cho, có khờ không vậy?
Chẳng mang về, ai lấy thì sao?
Chẳng mang về, ai lấy thì sao?
- Thật trời cho cóc cần rào,
- Thật trời cho cóc cần rào,
Chẳng ai lấy được miếng nào chớ lo!
Chẳng ai lấy được miếng nào chớ lo!
Còn không phải trời cho thì chịu
Còn không phải trời cho thì chịu
Mất chẳng tiếc túng thiếu gì đâu?
Mất chẳng tiếc túng thiếu gì đâu?
Đang lúc trò chuyện với nhau,
Đang lúc trò chuyện với nhau,
Vợ chồng đâu biết ở sau có người.
Vợ chồng đâu biết ở sau có người.
Hai kẻ trộm nhoẻn cười đắc ý
Hai kẻ trộm nhoẻn cười đắc ý
Đương rình mò lí nhí bảo nhau:
Đương rình mò lí nhí bảo nhau:
Kẻo khi trời tối để lâu mất vàng.”
Kẻo khi trời tối để lâu mất vàng.”
Quả nhiên thấy chum vàng vẫn đó,
Quả nhiên thấy chum vàng vẫn đó,
Hai thằng mừng, trùm giỏ khiêng đi
Hai thằng mừng, trùm giỏ khiêng đi
Trợn trừng, trợn trạc, bởi vì cái chum:
Trợn trừng, trợn trạc, bởi vì cái chum:
Vàng chẳng thấy, thùm lùm toàn rắn
Vàng chẳng thấy, thùm lùm toàn rắn
Hai thằng hãi, chẳng đặng chia nhau
Hai thằng hãi, chẳng đặng chia nhau
Chưa xem trời đã sáng mau,
Chưa xem trời đã sáng mau,
Vội đi đậy nắp giấu vào một nơi.
Vội đi đậy nắp giấu vào một nơi.
Sáng người kia thảnh thơi ra ruộng
Sáng người kia thảnh thơi ra ruộng
Thấy chum mất chẳng cuống vẫn cày
Thấy chum mất chẳng cuống vẫn cày
- Hôm qua để đó, mới ngày mất tiêu!
- Hôm qua để đó, mới ngày mất tiêu!
Thằng nào chẳng biết điều hỏng nết!
Thằng nào chẳng biết điều hỏng nết!
- Ai bảo ông khờ khệch thế chi!
- Ai bảo ông khờ khệch thế chi!
Chẳng mang về lại vứt đi giữa trời?
Chẳng mang về lại vứt đi giữa trời?
Tức có đứa chẳng mời lại tới,
Tức có đứa chẳng mời lại tới,
Nó khiêng đi chứ nổi mà yên.
Nó khiêng đi chứ nổi mà yên.
Hai kẻ trộm rình bên hiên
Hai kẻ trộm rình bên hiên
Lấy làm tức giận ấy liền bảo nhau:
Lấy làm tức giận ấy liền bảo nhau:
“Rắn mà nó nhìn sao ra vàng?
“Rắn mà nó nhìn sao ra vàng?
Vợ chồng nó còn tiếc kêu than!”
Vợ chồng nó còn tiếc kêu than!”
Nói xong bọn nó hiên ngang
Nói xong bọn nó hiên ngang
Đem chum trả lại cho chàng bên mương.
Đem chum trả lại cho chàng bên mương.
Sáng chàng vẫn như thường đi cấy,
Sáng chàng vẫn như thường đi cấy,
Lại thấy chum vàng ấy còn nguyên
Lại thấy chum vàng ấy còn nguyên
- Của trời đã định chẳng phiền đến ta.
- Của trời đã định chẳng phiền đến ta.
- Thôi ông đừng lếu la lếu láo,
- Thôi ông đừng lếu la lếu láo,
Nay được mai mất bảo ai tin?
Nay được mai mất bảo ai tin?
- Tôi mà nói láo người khinh,
- Tôi mà nói láo người khinh,
Chum vàng rủng rỉnh chẳng rinh về nhà.
Chum vàng rủng rỉnh chẳng rinh về nhà.
Khắc bò về cho rõ trời cho!
Khắc bò về cho rõ trời cho!
Hai kẻ trộm vẫn thập thò,
Hai kẻ trộm vẫn thập thò,
Nổi gai tức óc tóc vò bảo nhau:
Nổi gai tức óc tóc vò bảo nhau:
- “Ừ thì bò, tao bò cho chết
- “Ừ thì bò, tao bò cho chết
Cho về nhà cắn hết cả hai!”
Cho về nhà cắn hết cả hai!”
Nói xong bọn chúng đi ngay
Nói xong bọn chúng đi ngay
Mò ra bờ ruộng mà cay quá chừng.
Mò ra bờ ruộng mà cay quá chừng.
Mắt tráo trưng mở chum xem lại
Mắt tráo trưng mở chum xem lại
Quả nhiên vẫn lúc nhúc rắn giun
Quả nhiên vẫn lúc nhúc rắn giun
Vội vàng đậy nắp khiên chung
Vội vàng đậy nắp khiên chung
Bỏ nhà người đó rồi cùng thất tung.
Bỏ nhà người đó rồi cùng thất tung.
Sáng chàng dậy, ung dung ra ngõ,
Sáng chàng dậy, ung dung ra ngõ,
Thấy chum vàng ở đó sẵn rồi:
Thấy chum vàng ở đó sẵn rồi:
- “Này bu có thấy như tôi?!
- “Này bu có thấy như tôi?!
Của trời khắc nó phải trôi về nhà!”
Của trời khắc nó phải trôi về nhà!”
Vợ ra xem quả là vàng thật,
Vợ ra xem quả là vàng thật,
Chồng giờ mới chịu cất vào trong.
Chồng giờ mới chịu cất vào trong.
Nhờ chum vàng-rắn mà không hết tiền.
Nhờ chum vàng-rắn mà không hết tiền.
Nhờ tích này nhủ khuyên mới rõ:
Nhờ tích này nhủ khuyên mới rõ:
Đời ai chẳng muốn bỏ phận nghèo
Đời ai chẳng muốn bỏ phận nghèo
Trốn nghèo nghèo cứ đuổi theo,
Trốn nghèo nghèo cứ đuổi theo,
Tìm giàu giàu vẫn mốc meo chốn nào?
Tìm giàu giàu vẫn mốc meo chốn nào?
Muốn hết nghèo cần mau làm lụng,
Muốn hết nghèo cần mau làm lụng,
Làm chăm chỉ, làm đúng là làm,
Làm chăm chỉ, làm đúng là làm,
Không xài hoang phí, tham lam
Không xài hoang phí, tham lam
Không làm phi pháp vì ham kiếp giàu.
Không làm phi pháp vì ham kiếp giàu.
Ca dao tục ngữ vốn có câu,
Ca dao tục ngữ vốn có câu,
Nay nhắc lại để sau còn rõ:
Nay nhắc lại để sau còn rõ:
“Số giàu đem đến nhửng nhưng,
“Số giàu đem đến nhửng nhưng,
Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu.
Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu.
Số giàu tay trằng cũng giàu,
Số giàu tay trằng cũng giàu,
Số nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo.”
Số nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo.”
(Truyện cổ nước Nam – Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc)
(Truyện cổ nước Nam – Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc)
