Nắng hạ buổi sớm chiếu xuống, ấm áp, êm dịu. Trong không khí còn hơi ẩm của cơn mưa đêm qua, hòa với mùi đất, mùi cỏ cây, mùi lúa sắp trổ bông, và cả hương sen trong đầm. Cơn mưa đã làm thời tiết dịu đi hẳn so với mấy ngày trời nắng đổ lửa trước đó. Hạt sương trong suốt đọng trên lá, long lanh, mát lành như hạt thủy tinh. 

“Nam ơi… Dậy đi.”

Tiếng cô Mây gọi với lên tầng, đánh thức cậu trai đang ngủ trên phòng. Nam nheo mắt, dụi dụi. Tóc tai rối bời, mắt mở không nổi, cậu đáp lại:

“Dạ…” Cậu ngái ngủ, ngáp ngắn ngáp dài. “Cho cháu ngủ tí nữa… Hè rồi cô ơi!”

Đoạn, cậu trực tiếp nằm xuống, trùm chăn, tiếp tục chìm vào giấc mơ đang dở. Trong năm có mấy khi được ngủ nướng ban sáng, nên giờ hè rồi, Nam muốn ngủ cho đã mắt thì thôi.

Cô Mây ở dưới bếp, lắc đầu thở dài, nghĩ bụng: “Nay cưng không ngủ nướng được đâu cháu, vì có cô ở đây rồi.”

Vừa nghĩ, cô vừa gắp trứng ra đĩa, để ra mâm rồi rửa tay sạch sẽ. Cô lên tầng, gõ cửa nhẹ:

“Nam, mày không dậy là mày tới số với cô đấy.”

Nam vẫn không nghe, chăn cứ trùm kín mít, chỉ có ở quê cậu mới được ngủ, chứ lên Hà Nội là lại vào guồng, là lại như trâu húc mả. Cô Mây đợi một lúc không thấy cháu thưa, đành mở cửa đi vào. Vừa vào cô tắt điều hòa, tắt cả cái quạt của cậu:

“Qua cô bảo mày nay dậy sớm rồi mà! Dậy đi cháu, hồi mày mới lọt lòng cô trông mày hộ mẹ mày đấy, không thiếu cách trị.”

Tưởng Nam nghe, nhưng cái chăn vẫn trùm, cậu vẫn đang ở trong giấc mơ nào đó, hoặc là mơ làm siêu nhân như ngày nhỏ, hoặc là được điểm 10 môn Văn, cái môn mà cậu chúa ghét. Cô Mây lắc đầu thở dài, cô đi ra ngoài cửa sổ, kéo rèm, bật tung cửa rồi về giường của cậu, giật phắt cái chăn ra, hơi lớn tiếng:

“Một là mày dậy, hai là cô gửi ảnh của mày cho đám thằng Tuấn, thằng Nghĩa.” Vừa nói, cô cười nhẹ, mỉa mai. “Mấy tấm ảnh hôm trước chúng nó trêu mày là cô gửi đấy. Điện thoại cô sắp hết dung lượng nhưng đủ chỗ cho ảnh của cháu trai cô nhé. Cô cưng cháu nhất nhà.”

Đến đây, Nam giật phắt dậy, như người vừa gặp ác mộng, mà cậu cũng mong lời cô vừa nói là ác mộng, nhưng tiếc thật, bởi người ta bảo “Đời không như là mơ” mà. Cô Mây nhìn thằng cháu, cười mỉa:

“Dậy rồi hả? Bảo mà, mày phải dùng biện pháp mạnh…”

Mí mắt Nam giật giật, hốt hoảng, cảm xúc lẫn lộn. Cậu còn chưa kịp hoàn hồn, cô Mây rời đi:

“Xuống nhà, vệ sinh cá nhân nhanh lên. Cô cắm cơm sáng rồi, xuống ăn nhanh, ông bà chờ. Bố mẹ mày có công chuyện nên lên Hà Nội sớm nay, đưa cả cái Thanh đi rồi. Lát nữa cô với mày chở ông bà lên thành phố khám bệnh.”

Nam vừa ngủ dậy, cô Mây lại nói một tràng, não cậu chưa kịp vươn vai đã tiếp thu một đống dữ liệu rồi. Một lúc sau, hoàn toàn tỉnh táo và tiếp thu hết nhưng gì cô nói, cậu cười mỉa, có vẻ như là tự mỉa chính cậu, hoặc là mỉa người khác:

“Có công chuyện nên lên Hà Nội sớm à, lại dẫn cả cái Thanh theo? Còn không phải đi nói chuyện với cái cô thư kí ngốc nghếch của ông ấy hả? Buồn cười thật!”

Vừa nói, cổ họng cậu như có cái cục gì đó, uất nghẹn, rồi hai hàng nước mắt chảy dài. Cậu thực chẳng hiểu nổi, sao người ta cưới nhau rồi lại còn đi tìm người khác bên ngoài. Rồi cái “người bên ngoài” ấy cứ mang theo bao rắc rối cho gia đình cậu. Đáng lẽ, nhà cậu là một gia đình bốn người hạnh phúc, chứ không phải gia đình bốn người đổ vỡ thế này; đáng lẽ em gái cậu tên là Ngọc, chứ không phải tên là Thanh... Nhưng gia đình thì cũng là gia đình, cậu vẫn thương họ, bởi họ vẫn nuôi cậu vẫn thương cậu, vẫn giấu cậu vì sợ cậu buồn. Có lẽ, họ tưởng cậu không biết, nhưng cậu biết từ lâu rồi, biết trước cả mẹ nữa. Mới sớm đã khóc rồi, khóc như mưa, khóc đến tê dại, nhưng cảm xúc sao có thể là thứ điều khiển dễ dàng. 

Có vẻ như thấy thằng cháu ngồi trên tầng lâu quá, mãi chưa xuống, cô Mây thở dài, hét với lên:

“Nam, nay lì vậy mày?”

Nghe vậy, Nam vơ lấy mấy hộp giấy để canh bàn, lau nước mắt nước mũi tèm nhem, cậu đáp:

“Cho con tỉnh ngủ tí. Xuống ngay đây.”

Rồi cậu chạy ù xuống, vẻ mặt trêu đùa như chưa có chuyện gì xảy ra nhìn bà cô:

“Chúc một ngày không vui vẻ nhé.”

Rồi cậu quay sang, thấy ông bà đang ngồi ở phòng khách, ông hơi giận dữ, quát nhẹ:

“Nhanh lên còn ăn sáng, sao trong năm thì dậy từ 5 6 giờ đi học, giờ hè thì 7 giờ hơn chưa mở được mắt. Ở Hà Nội nó chênh lệch múi giờ so với quê à?”

Nam nghe vậy, cười cười:

“Không không, giờ hè con thoải mái tí. Tuần sau con lại lên Hà Nội, ông không thấy cháu ông ngủ đến bảy giờ hơn nữa đâu.”

Bà ngồi phe phẩy cái quạt nan, nhìn cháu, thấy mắt cậu hơi đỏ, hỏi:

“Mắt sao đấy con? Mày khóc à? Lớn đầu đẹp trai thế mà khóc hả con?”

Nghe vậy cô Mây nhìn sang thằng cháu, mắt tròn, há hốc mồm bất ngờ:

“Ô, cô mới mắng yêu thế mà mày đã khóc rồi hả, thôi tí lên thành phố cô mua cho kẹo mút. Mày mong manh vậy cháu?”

Nam lắc đầu nguây nguẩy, chối:

“Không không… Vừa bị con gì bay vô mắt. Tại cô Mây lên phòng vạch rèm mở toang cửa sổ ra rồi con gì bay vào mắt con, chứ con như này đang yên đang lành sao khóc.” Cậu nhìn cô Mây: “Với cả giờ ai cháu lớn thế này ai còn dỗ bằng kẹo mút, cháu có phải thằng bé 3 tuổi ngày trước thích thì cô bế thốc lên, không thích thì thả xuống như thả chó đâu. Chiêu này kém quá, đổi thành con điện thoại hay cái máy tính thì may ra.” Nói rồi, nó hếch mặt, đi vào phòng tắm.

Cô Mây nhìn cậu, mắt nheo lại, bĩu môi:

“Thế cơ á? Mày lớn lắm rồi cơ! Thôi, không ăn thì nhịn. Cô mua cô ăn, cô sẽ mãi là đứa trẻ, hí…”

Ông ngoại nhìn con gái với thằng cháu, hầm hừ:

“Gớm nữa, cũng chẳng còn trẻ gì đâu! Con Mây, mày cũng 27 rồi đấy, làm như trẻ lắm. Ngày xưa người ta bằng mày người ta đẻ tám lứa rồi, còn mày vẫn lông bông chưa yêu đương gì. Ông đây chưa có cháu ngoại đâu…”

Cô Mây cười cười, nhõng nhẽo y như hồi bé:

“Đợi khi nào bố không đau lưng, mẹ không đau chân nữa thì con lấy chống, con đẻ mười lứa cho bố mẹ bế mỏi luôn. Chứ giờ ông đau lưng, bà đau chân mà còn đòi bế cháu, chúng nó quần cho, không thở nổi đâu… Mà sau lớn đi làm như con thì chúng nó lại chả mong làm trẻ con ngay. Ngày làm quần quật 8 tiếng, làm trẻ con có người nuôi chả sướng à?”

Bà nhìn cô, lườm nhẹ:

“Nhanh dọn mâm đi cô ạ. Mày mà đòi lấy chồng mẹ mở cỗ ăn cả tháng.”

Cô Mây cười hì hì như một đứa trẻ, như này thì ai mà nghĩ cô đã gần đầu 3. Cô đi lấy chiếu trải ra, dọn mâm cơm, vừa bới nồi vừa nói với:

“Nhanh nhanh không nhịn…”

Một lúc sau, Nam đi ra. Cô Mây đưa nó bát cơm với đôi đũa:

“Nè, ăn đi, rồi còn chở ông bà lên thành phố khám bệnh.”

Nam cầm bát, mặt hơi nhăn, nghĩ trong đầu: “Ông bô có ô tô mà trốn lên Hà Nội từ sáng, con xe 50cc cũ với con xe ga của cô Mây chở ông bà thì có mà nắng vỡ đầu…”

Cả nhà ăn xong, Nam đứng dậy, bê mâm đi rửa. Còn cô Mây đi vào trong gian trong, xem đồ đạc của ông bà. Bà Năm ngồi ngoài hè, vừa phe phẩy quạt vừa đấm cái chân đau. Bà nay bảy mươi tuổi, cái chân đau cũng đã theo bà hơn năm chục năm nay. Năm ấy đi thanh niên xung phong, phá bom ở đường Trường Sơn, lúc bom nổ chạy không kịp, rồi giờ ở chân thành tật, không phải bỏ đi cái chân là bà ơn lắm. Sống với cái chân cũng hơn nửa đời người, bà quen rồi, nhưng con cháu cứ bảo bà đi khám, cứ phải lấy thuốc đều đều cho đỡ đau, bà có thích đâu, tốn lắm. Một hộp thuốc con cháu mang về cũng cả triệu bạc chứ chẳng rẻ, bà xót lắm, nhưng chúng nó cứ lấy về, không uống thì uổng phí cả mớ tiền đấy. 

Ông Năm đang chăm mấy cái cây cảnh. Ông thích mấy cái cây này lắm. Nhiều người bảo ông bán, có người hô giá đến mấy chục triệu, nhưng ông không đồng ý, phần vì là đẹp nhà đẹp cửa, phần là bởi vì toàn cây mà thầy ông thích. Mấy năm đó nhà nghèo, thầy ông không có tiền chăm, với cả miền Nam còn chiến tranh, thầy ra đồng làm lụng, để gửi thóc gạo vào cho đồng bào, cũng chẳng có thì giờ chăm. Đến năm 75 ông đi lính về thì thầy mất rồi, thầy mất vì mệt, ngã gục ngoài đồng. U có bảo thầy nghỉ, nhưng thầy bảo còn sào lúa, thầy gặt nốt cho khỏi dây lại đến chiều, để gửi đi vào Nam cho đồng bào, cho thằng con thầy ngoài tiền tuyến. U mang cơm lên cho thầy thì thầy đã gục, gục dưới cái nắng chói chang của mùa hè. Trong hương lúa chín năm ấy có người vợ mất chồng, có người chiến sĩ mất cha…

Nam rửa bát xong, đi ra ngoài hè, cậu dong hai cái xe ra. Một cái là con xe cúp 50cc cũ, một cái là con xe ga của cô Mây hiện tại. Vừa lúc ấy, cô Mây cũng đi ra, cô xách cái túi to, toàn giấy tờ khám bệnh của ông bà. Cô để túi lên phần để chân của xe ga, quay sang nhìn Nam:

“Để cô chở ông, còn mày chở bà nhé.”

“Vâng.”

Vừa đáp, Nam lấy áo cũ, gấp lại, để sau gác ba ga của xe cúp. Đường lên thành phố đi cũng ngót hơn nửa tiếng, ngồi cái gác sắt này có mà hỏng hết người.

Nam nổ máy, gọi bà:

“Bà, lên con chở. Nhanh lên thôi, lát đến trưa nắng lắm.”

Bà Nam đứng dậy, dáng gầy gò, chân tập tễnh. Cái gác ba ga xe cúp thấp tè nhưng bà ngồi lên rất khó khăn. Cái chân cũng đau hơn nửa đời rồi mà.

Rồi ông cũng lên xe cô Mây, cô Mây đi trước, Nam đi đằng sau, đi thẳng ra ngoài cổng làng.

Nhà ông bà ở quê, nhưng nhà nước đang triển khai sửa đường, xây đường điện 500kV nên chỗ đoạn đường đang sửa đi xóc lắm. Xe ga của dì Mây có chống xóc thì không sao, chứ con xe máy 50cc cà tàng Nam lái mệt ác. Cậu ráng đi chậm, tại cậu sợ bà ngồi sau đau. Cô Mây nhìn vào gương thấy vậy, cũng đi chậm lại đợi hai bà cháu Nam. Đi qua đoạn đường đang sửa, Nam thở phào nhẹ nhõm. Bà Năm thấy liền cười:

“Cố gắng đi, năm sau mày về đường nó đẹp hẳn cháu ạ.”

Nam nghe vậy, liền cười:

“Năm sau con sợ con không về được, chắc về mỗi năm nay nữa thôi. Tới đây con lên 12, con đi tốt nghiệp, rồi lên Đại học, chưa biết mấy khi rảnh. Đại học xong đi làm, không biết có mấy bận về bà. Cô Mây từ lúc ra trường đến giờ cũng chỉ về đợt Tết đấy thôi. Năm nay là cô nhảy việc sang công ty khác, được cái lợi là người ta cho làm ở nhà, nên đợt này cô về thăm bà. Nhưng cũng có mấy hôm thôi, Ngày kia cô lại lên Hà Nội rồi, còn mỗi con ở với ông bà…”

Bà Năm nghe vậy, thoáng buồn:

“Ừ nhỉ, thằng đích tôn nhà bà năm nay sắp trưởng thành đến nơi rồi…”

Nam biết bà buồn, lại chọc vui bà:

“Thời đại công nghệ số, bà yên tâm, sau con lên Hà Nội con gọi về bà, bà không quên thằng cháu này được đâu… Đợi đến lúc con ra trường, con cũng xin việc ở mấy công ty như của cô Mây, rồi rảnh con về với bà, bà nhé!”

“Rồi rồi, mày về đây đừng có ngủ ườn ra như mấy hôm nay là được. Con trai con đứa ngủ đến 8 giờ gần 9 giờ mới dậy. Mày trên đấy học nhiều lắm hả con?” 

Bà Năm cười rồi, có lời hứa của thằng cháu thế bà cũng yên tâm. Nam đáp lời bà.

“Trên đấy học nhiều thật, mệt lắm! Có mấy hôm con đi học đến 9 giờ tối mới về cơ mà.”

“Khiếp, gì mà lắm thế?” Bà Năm lo lắng. “Thế mày học thế không mệt hả con?”

“Mệt thì mệt, nhưng không học thì không theo nổi chúng nó… Con sợ… Con không tốt nghiệp được, không lên Đại học được. Giờ bỏ học, đi làm công ty, bốc vác, lương không biết được mấy đồng, nhưng nhọc lắm. Lắm lần đi học, con thấy mấy chú thợ xây, bốc vác trưa 12 giờ nắng vỡ đầu nhưng không được nghỉ. Lương họ cũng chẳng đủ nuôi con cái ăn học. Cấp 2 con chung lớp với một đứa có bố mẹ làm bốc vác, nó phải bỏ học sớm, chứ bố mẹ nó không có tiền cho nó học tiếp.”

Cậu ngừng lại, rồi nói tiếp:

“Mà sống ở đất thủ đô, giá cả đắt đỏ lắm bà, đắt gấp đôi gấp ba dưới quê. Con không học, con tiếc tiền bố mẹ con…”

Bà không nghĩ thằng nhỏ này đã trưởng thành vậy. Mà cũng phải, cũng 17 rồi. Ngày trước bằng tuổi cậu, bà đã sống hai năm ở chốn bom đạn, ngồi dưới trăng nghĩ đến ngày hòa bình. Giờ thì hòa bình rồi, xã hội phát triển hơn, chúng nó cũng dạn hẳn ra…

Cậu và bà, cả xe của cô Mây và ông, cứ đi dưới nắng như vậy. Đi từ nơi có cánh đồng xanh sắp trổ bông, đi qua cái đầm sen mang hương thơm ngát mùa hè, qua ngôi trường làng vắng vẻ có cây phượng đỏ một góc trời, qua cánh chợ đông đúc nhộn nhịp, đi ra đến thị trấn ồn ào tiếng xe, rồi đi lên thành phố nghìn nghịt ngay lúc người đi làm vào giờ cao điểm.

Nắng cứ chiếu thẳng mặt, bởi xã hội hóa rồi, chẳng còn mấy bóng râm nữa. Cái dịu nhẹ sau cơn mưa lúc đầu giờ cũng chẳng còn, chỉ còn tiếng còi inh ỏi, với mùi khói bụi, mùi xăng xe… Cái nắng làm con người ta mệt mỏi, nhưng người ta vẫn phải sống, sống để lo mình, lo người thân mình. Ai ra đường mà chẳng có việc, đều là để sống cả, một là đi kiếm sống, hai là đi chơi để sống cho ra sống, ba là đi tìm cách sống đỡ đau hơn như ông bà vậy. 

Còn Nam, nhiều lúc cậu cũng chẳng muốn sống, nhưng rồi lại tự vực dậy, lại cố gắng, vì cậu không muốn từ bỏ chính cậu. Cậu nghĩ trên đời có lẽ nhiều người như cậu, có lẽ cô Mây cũng như cậu.